ارزیابی تحمل به یخ زدگی ارقام جو (hordeum vulgar l.) در مرحله گیاهچه ای تحت شرایط کنترل شده

خطر پذیری آب و هوائی از جمله عواملی است که همواره در میزان تولید غلات در بسیاری از مناطق موثر بوده است. به منظور بررسی تحمل به یخ زدگی ارقام جو در شرایط کنترل شده، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت آزمایش فاکتوریل با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجراء در آمد. ترکیب 5 رقم جو ماکوئی، کارون×کویر، لخت، ریحان و والفجر به همراه 6 تیمار دمائی (0، 4-، 8-، 12-، 16- و 20- درجه سانتی گراد) به صورت فاکتوریل به عنوان تیمارهای مورد بررسی در نظر گرفته شدند. در این آزمایش گلدان ها از زمان کاشت تا مرحله 6-4 برگی جهت گذراندن دوره خوسرمائی در شرایط طبیعی قرار گرفتند و پس از آن جهت اعمال یخ زدگی به فریزر ترموگرادیان منتقل شدند. میزان پایداری غشاء سیتوپلاسمی ژنوتیپ ها با استفاده از نشت الکترولیت ها مورد ارزیابی قرار گرفت وسپس درجه حرارت کشنده برای 50 درصد نمونه ها (lt50 ) بر اساس نشت الکترولیت ها تعیین گردید. همچنین سه هفته بعد از زمان اعمال دماهای یخ زدگی و رشد مجدد آنها در گلخانه، درصد بقاء، ارتفاع، وزن خشک، دمای کشنده 50 درصد گیاهان ((lt50 بر اساس درصد بقاء و دمای کاهنده 50 درصدوزن خشک گیاهان (rdmt50) اندازه گیری و ثبت شد. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که درصد نشت الکترولیت ها در نمونه های برگ و طوقه ارقام مورد بررسی دارای تفاوت معنی داری ( p<0/01) بود، به نحوی که برگ رقم والفجر با 69/4 درصد و رقم کارون×کویر با 5/58 درصد به ترتیب از بیشترین و کمترین درصد نشت برخوردار بودند. در نمونه های طوقه رقم ریحان با 78/9 درصد بیشترین درصد نشت الکترولیت را داشت و ارقام ماکوئی، کارون×کویر، لخت و والفجر بدون تفاوت معنی دار کمترین درصد نشت را به خود اختصاص دادند. اندازه گیری صفاتی نظیر وزن خشک و ارتفاع بوته سه هفته پس از بازیافت اختلاف معنی داری را در بین رقم های مورد بررسی نشان داد،  به عنوان مثال رقم کارون × کویر با 978 میلی گرم بیشترین و رقم والفجر با 480 میلی گرم کمترین وزن خشک تک بوته را داشتند. همچنین اغلب صفات مورد بررسی از تیمار دمائی 12- درجه سانتی گراد به پائین کاهش معنی داری نسبت به شاهد (تیمار صفر درجه سانتی گراد) نشان دادند.